1789-cu ildə fransız kimyaçısı Lavuazye elementləri 4 qrupa böldü: qazlar, qeyri-metallar, metallar və yer elementləri.
    1817-ci ildə alman alimi Debereyner oxşar elementləri qruplar şəklində birləşdirmiş və onları triadalar (üçlüklər) adlandırmışdır.
    1864-cü ildə ingilis alimi C.Nyulends atom kütlələrinin artması ardıcıllğı ilə yeddi elementdən ibarət qruplar tərtib etmiş və bu qruplarda hər 8-ci elementin əvvəlki qrupda birinci elementlə oxşar xassələr göstərdiyini qeyd etmişdir. Nyulends bunu "oktav qanunu" adlandırmışdır. Lakin bu qanun ilk 17 element üçün doğru idi.
    Fransız alimi Şankurtua elementləri tom kütlələrinin artması ilə silindrin ətrafında spiral şəklində düzmüşdür. Bu zaman oxşar elementlər bir-birinin altında yerləşmişdir.
    1869-cu ildə alman alimi Lotar Meyer məlum elementləri atom kütlələrinə qarşı aom həcmlərinin artması ilə düzərək onların xassələrinin dövri olaraq dəyişməsini müəyyənləşdirmiş və ilk dəfə belə asılılığı göstərən qrafik tərtib etmişdir. O, oxşar elementlərin altı qruounu göstərmişdir.
    Rus alimi Mendeleyev o dövrdə məlum olan 63 elementi atom kütlələrinin artması sırası ilə yerləşdirərək dövri sistem cədvəli tərtib etmişdir.
    Mendeleyev kəşf etdiyi dövri qanunu aşağıdakı kimi ifadə etmişdir:
    Bəsit maddələrin, eləcə də elementlərin əmələ gətirdiyi kimyəvi birləşmələrin forma və xassələri onların atom çəkilərinin (kütlələrinin) artmasından dövri surətdə asılıdır.
    Dövri qanunun kəşfi və dövri sistemin ilk variantının yaradılıma tarixi 1 mart 1869-cu ildir.
    Mendeleyev bəzi hallarda bu qanundan kənara çıxaraq elementlərin cədvəldə yerini onların atom kütlələrinin artması ardıcıllığına deyil, xassələrinin qanunauyğun dəyişməsinə görə müəyyən etmişdir.
    Dövri qanunun inkişafı iki mərhələyə bölünür:
1. Dövri sistemin ilk variantından atomun quruluşunun kəşfinədək olan kimyəvi mərhələ;
2. 1913-cü ildən hal-hazıra kimi olan fiziki mərhələ.
    1913-cü ildə ingilis alimi Mozli müəyyən etmişdir ki, elementlərin xassələri onların nüvələrinin yükü ilə bilavasitə müəyyən olunur. Dövri qanunun müasir ifadəsi belədir:
    Kimyəvi elementlərin, habelə onların əmələ gətirdiyi bəsit və mürəkkəb maddələrin xassələri atomların nüvələrinin yükünün artmasından dövri surətdə asılıdır.
 
[Əvvəlki səhifə]
wp1300827f.png
wp3ec14c60.png
wp5368f8cb.png