Bu tip reaksiyalarda proton H⁺ reaksiyaya daxil olan maddələrin birindən digərinə keçir.

    Protolitik nəzəriyyəyə görə özündən proton verən istənilən maddə turşu, özünə proton birləşdirən maddə isə əsas adlanır. Odur ki, belə reaksiyalara turşu-əsas (acid-base) reaksiyaları deyilir. Məsələn,

 

    CH₃COOH + H₂O → CH₃COO¯ + H₃O⁺

          turşu         əsas            əsas           turşu

   

    NH₃ + H₂O → NH₄ + OH¯

    əsas    turşu      turşu     əsas

 

    Protolitik reaksiyalara neytrallaşma və hidroliz reaksiyaları aiddir.