Bir sıra hallarda kimyəvi reaksiya
yalnız bir istiqamətdə gedir, yəni reaksiya nəticəsində əmələ gələn maddələr
öz aralarında kimyəvi qarşılıqlı təsirdə olub, yenidən başlanğıc maddələri
əmələ gətirə bilmir.
Müəyyən şəraitdə öz aralarında kimyəvi
qarşılıqlı təsirdə olaraq, yenidən başlanğıc maddələri əmələ gətirə bilməyən
məhsulların alınması ilə gedən reaksiyalar dönməyən reaksiyalar adlanır.
Bəzi hallarda raksiya məhsulları
yenidən bir-birilə reaksiyaya daxil olaraq, ilkin maddələri əmələ gətirir.
Bu halda eyni şəraitdə bir-birinin əksinə olmaqla, iki reaksiya gedir:
məhsulların alınması istiqamətində gedən reaksiya və ya düzünə gedən
reaksiya və başlanğıc maddələrin alınması istiqamətində gedən reaksiya və ya
tərsinə gedən reaksiya.
Müəyyən şəraitdə, eyni zamanda həm
düzünə, həm də tərsinə gedən reaksiyalar dönən reaksiyalar adlanır.
Dönən reaksiyalar məhlulda gedir.
Dönən xarakterli reaksiyalarda düzünə
və əksinə gedən reaksiyalar müxtəlif sürətlərə malik olur: reaksiyanın
əvvəlində düzünə gedən reaksiyanın sürəti maksimal, tərsinə gedən
reaksiyanın sürəti sıfra bərabər olur. Zaman keçdikcə düzünə gedən
reaksiyanın sürəti azalır, əksinə gedən reaksiyanın sürəti artır. Nəhayət,
elə bir an çatır ki, düzünə və əksinə gedən reaksiyaların sürəti
bərabərləşir. Bu hala kimyəvi tarazlıq halı deyilir.
[Əvvəlki səhifə]