Kimyəvi rabitənin əmələ gəlməsinə
qarşılıqlı təsirdə olan element atomlarında elektron buludlarının
qapanmasının nəticəsi kimi baxılır. Belə qapanma zamanı atomların nüvələri
arasındakı hissədə elektron buludunun sıxlığı artır.
Molekulda elektron buludlarının
qapanmasının qarşılıqlı təsirdə olan atomların nüvələrini birləşdirən düz
xəttə görə simmetriyasından asılı olaraq, ikielektronlu kimyəvi rabitələr
σ- və π- rabitələrə bölünür.
Molekulda
elektron buludlarının qapanması atomların nüvələrini birləşdirən düz xəttə
tamamilə simmetrik olduqda əmələ gələn rabitə σ-rabitə adlanır.
Molekulda
elektron buludlarının qapanması iki atomun nüvələrini birləşdirən düz xəttə
simmetrik deyilsə, və ona perpendikulyar olan müstəvi üzrə baş verirsə,
əmələ gələn rabitə π-rabitə adlanır.
s-
elektronlar yalnız σ-rabitə əmələ gətirdiyi halda, p- və d- elektronlar öz
aralarında həm σ- və həm də π-rabitə əmələ gətirə bilər. Belə ki, p-
elektron buludları ucdan qapandıqda, siqma, yanlardan qapandıqda isə pi,
yaxud d- elektron buludları bir "ləçəyi"nin vasitəsilə qapandıqda siqma,
eyni vaxtda iki "ləçəyi"nin vasitəsilə qapandıqda pi rabitə əmələ gətirir.
d-
elektron buludu özünün mürəkkəb forması ilə əlaqədar olaraq, σ- və π-
rabitələrdən başqa δ-rabitə də əmələ gətirir. δ-rabitə d- elektron
buludlarının hər dörd "ləçəyi"nin qapanması nəticəsində əmələ gəlir. δ-rabitə
atomlar arasında üçqat rabitədən artıq rabitə olduqda meydana çıxır.
[Əvvəlki səhifə]