Valentlik anlayışı ilk dəfə elmə
1852-ci ildə ingilis alimi E.Frankland tərəfindən daxil edilmişdir.
Valentlik - kimyəvi element atomlarının müəyyən sayda kovalent kimyəvi rabitə əmələ gətirmək
xassəsidir. Birləşmələrdə valentlik bir atomu digər atomla
əlaqələndirən kovalent rabitələrin sayı ilə müəyyən edilir.
Odur ki, valentliyə kimyəvi
element atomunun özünə müəyyən sayda digər element atomlarını
birləşdirmək qabiliyyəti kimi tərif verilir.
Deməli element atomu neçə təkvalentli
element atomu ilə rabitə əmələ gətirmişdirsə o sayda valentliyə
malikdir.
Kimyəvi rabitələr atomun xarici
energetik səviyyəsindəki elektronlar vasitəsilə əmələ gəldiyindən məhz
belə elektronlara valent elektronları deyilir.
Bəzi kimyəvi elementləri
valentliyi əmələ gətirdikləri kimyəvi birləşmələrdə dəyişmir. Onlara
sabit valentli elementlər deyilir.
Digər elementlər isə
müxtəlif kimyəvi birləşmələrdə müxtəlif valentliyə malik olur.
Onlara dəyişkən valentli elementlər deyilir.
Elementin ən yüksək valentliyi
ədədi qiymətcə dövri sistemdə onun yerləşdiyi qrupun nömrəsinə
uyğundur. Lakin Azot (N), Oksigen (O), Flüor (F) qrupun nömrəsindən
aşağı valentlik (müvafiq olaraq 4, 2, 1) göstərdiyi halda, Mis (Cu),
Gümüş (Ag) və Qızıl (Au) yüksək valentlik (müvafiq olaraq 2, 2, 3)
göstərir.
Birləşmələrin formuluna əsasən
onun valentliyi indekslərin ən kiçik ortaq bölünəninin həmin
indekslərə bölünməsi ilə tapılır. Məsələn,
P2O5; ƏKOB(2;5)=10; 10/5=2 -
O-nin valentliyi, 10/2=5 - P-un valentliyidir.
Valentliyə əsasən isə eyni
qayda ilə formullar çıxarılır:
Mn-nın valentliyi 7, O-nin valentliyi 2-dirsə;
ƏKOB(7;2)=14
MnxOy formulunda x=14/7=2,
y=14/2=7. Beləliklə formul belədir: Mn2O7
